Soundtrack διαβάσματος: N/A
Soundtrack ημέρας: Bloodhound Gang – Fire Water Burn
Σχέδιο απόδρασης: Universite de Paris-13 – License au Droit (6000 ευρώ το χρόνο, σπουδάζεις στους Αμπελόκηπους)
Αποβιβάστηκα λίγο πιο κάτω από την είσοδο του σχολείου. Μερικά λεπτά πιο πριν είχα ποζάρει έναντι 2 ευρώ στο αυτόματο μηχάνημα στην κεντρική πλατεία για 4 ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Νά’ναι καλά ο άνθρωπος που το έχει αφήσει στο δρόμο και δεν το κλειδώνει μέσα.
Με τις 4 χειρότερες φωτογραφίες που έχω βγάλει ποτέ στο χέρι πήγα στο περίπτερο. Ένα στυλό Bic παρακαλώ... Αφού την πλήρωσα, η περιπτερού ρώτησε διστακτικά: «γράφεις και εσύ σήμερα;» με το βλέμμα καρφωμένο στα μούσια 2 βδομάδων. «Ναι, γράφω και εγώ» απάντησα με χαμόγελο με το μυαλό καρφωμένο ήδη στο φραπόγαλο των everest. Ο χειρότερος φραπές που έχουν φτιάξει ποτέ ελληνικά (;) χέρια, αλλά τι να λέει. Σε 10 λεπτά έκλεινε η είσοδος, δεν είχα χρόνο για πολυτέλειες.
Στην είσοδο ο άνθρωπος που μου έκανε μαθηματικά στην 3η Γυμνασίου. Την εποχή που όλοι με θεωρούσαν αριστούχο (εκτός από τη μάνα μου – γενικά η καλή μάνα δεν θεωρεί ποτέ το παιδί της αριστούχο στις κατ’ιδίαν συζητήσεις, αλλά όταν μιλάει σε τρίτους το παιδί πάντα είναι ο επόμενος Stephen Hawking... στις περιπτώσεις που το παιδί φαίνεται ρεμάλι, γίνεται ο επόμενος Mick Jagger.) Με κοιτάει με περιέργεια, εσύ είσαι; Ναι αρχηγέ, εγώ είμαι. Με τιμές αρχηγού κράτους και περνώντας από το άβατο των διοικητικών υπηρεσιών του ιδρύματος οδηγούμαι στο χώρο των τάξεων. Η παρέλαση ανάμεσα στα αγχωμένα 18χρονα ξεκινάει.
Μέσα σε 2 λεπτά έχω παραλάβει την ταυτότητα. Τώρα έχουν ένα ξενέρωτο, ξεβαμένο χρώμα. Στα δικά μου τα χρόνια ήταν ένα ωραιότατο έντονο κίτρινο (και ένα ροζ για τη Β’ Λυκείου.) Παίζει και ανάποδα, θα σας γελάσω. Βγαίνω με αυτή στο πλήθος. Πρώτο μάθημα ήταν η Έκθεση, aka Νεοελληνική Γλώσσα, και έτσι δεν ήταν πολλοί αυτοί με τα βιβλία άνα χείρας. Τι να διαβάσεις δηλαδή; Άλλη μία απο τις φιλοσοφημένες αηδίες που φιλοξενούν αυτά τα βιβλία; Άλλον έναν τρόπο να εκφράσεις δήθεν τις απόψεις σου;
Θυμάμαι στην 3η Λυκείου μια έντονη συνομιλία με τη φιλόλογο όπου εγώ διαμαρτυρόμουν που το βιβλίο φιλοξενεί για κάθε «αμφιλεγόμενο» θέμα που περιέχει μια και μοναδική άποψη. Πώς αν γράψω σε ένα θέμα ότι η ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι για όλους αναγκαιότητα ο υπερφιλόλογος θα κόψει την έκθεση ως λάθος. Πως αυτός ο Ε.Π. Παπανούτσος είναι εξαιρετικά άχρηστος. Και άλλα πολλά.
Πάω στους επιτηρητές. Marlboro ο ένας, Davidoff Slim η άλλη. Pall Mall και ανάμεσά τους εγώ. Χαίρετε, έχω αποφοιτήσει το Μεσαίωνα, μπορώ να καπνίσω; Και δεν καπνίζεις. Τσιγάρο μπροστά στο αναπαυτήριο των καθηγητών, μερικές (μολυσμένες με νικοτίνη) ανάσες από τον Λυκειάρχη. Η μία από τις δύο φαντασιώσεις των παιδικών χρόνων έγινε πραγματικότητα (ή άλλη ήταν να κάτσω στο γραφείο του Λυκειάρχη με τα πόδια πάνω στο γραφείο με έναν αργιλέ στο χέρι και να απολύσω την καθηγήτρια που μου έκανε Αγγλικά.)
Πηγαδάκι με τους επιτηρητές και τα παιδιά να απορούν. Ποιός είναι αυτός; Οι πιο ψαγμένοι να τους λένε το όνομά μου και διάφορες φήμες. Ότι σπουδάζω στο Κολλεγιακό απέναντι, ότι δουλεύω για το Κολλέγιο, ότι νά’ναι. Δεν πολυφαινόμουν για υποψήφιος: χωρίς τσάντα, με το κινητό στο αυτί και αγκαζέ με τους επιτηρητές. Το έκρυβα όσο καλύτερα γινότανε. Μέχρι που χτύπησε το κουδούνι.
Μπαίνοντας στην τάξη με πλησιάζουν γνωστά παιδιά. Γράφεις; Ώ, ναι. Γράφω. Παίρνω τη θέση μου και ξαφνικά βλέπω έναν τύπο που μου έμοιαζε να μπαίνει μέσα. Ναι, το ίδιο επίθετο έχουμε. Κάθεται από πίσω μου. Συστήνεται, συστήνομαι, και διαπιστώνω ότι είμαστε από το ίδιο χωριό, έχουμε κάποια συγγένεια, ο θείος-lamogio από τον Καναδά που μου έλεγε ο Amabilis υπάρχει και είναι όντως συγγενής μου (Μάνο, ξάδερφε!!!) και άλλα πολλά. Εκεί που σιγουρεύτηκα; Θέλει να μπει στην Πάντειο (από τεχνολογική κατεύθυνση) για τις γκόμενες (τα ίδια έλεγα και εγώ τότε), είναι γαύρος, δεν υπάρχει πτυχιούχος στην οικογένειά του (ζήτω το σόι μου) και ο πατέρας του του είπε ότι αν δεν περάσει θα τον στείλει στην δουλειά γιατί αυτός μπήκε στο τρένο στα 16 του και τα λοιπά.
Ναι, τρέχει το ίδιο αίμα στις φλέβες μας. Ο τύπος Μ+, ξεχειλισμένος με Ιχωρική Αλκοόλη, ασύμβατος με ΑΕΙ, ΤΕΙ και λοιπά πραξικοπηματικά ιδρύματα.
Κοιτάω γύρω μου. Αν μπορούσα να μετρήσω τη βιομάζα νυχιού που καταναλώθηκε σε εκείνο το μισάωρο που περιμέναμε τα θέματα θα χτύπαγα τουλάχιστον το ένα κιλό. Περιεργάστηκα τα θρανία: το πρώτο είχε νερό Αύρα και τσίχλες, το δεύτερο νερό Κορπή και τσίχλες, το τρίτο είχε νερό με ξηλωμένη την ετικέτα και καραμέλες, ο μπροστά μου νερό Evian (έλα ρε μεγάλε) και Panadol, Depon, καραμέλες και τσίχλες (φλώρος) και το πέμπτο θρανίο Pall Mall κόκκινα, ένα στυλό και έναν αναπτήρα. Ωχ, το δικό μου είναι.
Επιτέλους, φτάνουν τα θέματα. Αφού καθησυχάζω τον ξάδερφο ότι μπει – δεν μπει στην Πάντειο οι γκόμενες θα είναι εκεί και θα τον περιμένουν, ανοίγω το 4σέλιδο. Παπανούτσος.
Αυτός ο Παπανούτσος είχε δώσει το όνομά του στην αίθουσα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που είναι στην οδό Αιγαίου Πελάγους στην Αγία Παρασκευή. Είχα την τιμή να έχω την μικρή μου Lincoln ακριβώς απ’έξω κάθε βράδυ. Μια φορά την άφησα λίγο πιο πάνω και μου την έσπασαν κάποιοι μαλάκες που μάλλον νόμιζαν ότι χτύπαγαν κάποιον πλούσιο. Για τις ζημιές εκείνες έχασα τουλάχιστον πέντε πακέτα τσιγάρα σε χαρτζηλίκι. Ζώα. Ο Παπανούτσος πρέπει να είναι για τους φιλόλογους ότι είναι και ο Ελευθέριος Βενιζέλος για τους συγκοινωνιολόγους. Δεν εξηγείται αλλιώς το πόσες φορές έχω δει το όνομά του σε σχολικά βιβλία, ταμπέλες του Παιδαγωγικού και γραπτά εξετάσεων.
Και να πεις ότι είναι και κανένας υπέρτατος σχολιαστής του κοινωνικού γίγνεσθαι; Τρίχες. Ο πιο δυσνόητος (στα όρια του δυσλεξικού) συγγραφέας της σύγχρονης Ελλάδας. Το κείμενο στις εξετάσεις είχε να κάνει με τους ανθρώπους με πνευματική τοποθέτηση. Ότι αν δεν έχεις πνευματική τοποθέτηση είσαι ένα τίποτα, ένα μηδενικό, ένας άχρηστος. Ότι ο οικοδόμος που θα πέσει κάτω από την κούραση είναι αποτυχημένος μπροστά στον παπαρολόγο που καταβάλει και πιο κουραστικό έργο στην τελική. Και να πεις ότι παλιά πίστευα ότι είναι κανένας Πασόκος και τον έχει σπρώξει το κατεστημένο. Τσάμπα πήγε η ψήφος μου... (πάλι καλά δηλαδή που τουλάχιστον διώξανε τη Μπόκοτα)
Η ερώτηση, να σχολιάσετε μια φράση του κειμένου. Η αυτόματη γραφή θα επέτασσε «είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που έχω διαβάσει ποτέ, είναι 9 το πρωί, δεν έχω κοιμηθεί, ο φραπές ήταν χάλια, είμαι 21 χρονών, να πάτε να βιδωθείτε όλοι σας.» Θυμάμαι τι γυρεύω εκεί μέσα. Επιστρατεύω την ξύλινη γλώσσα που σε διαφοροποιεί από τους αγράμματους και αρχίζω: «Η αέναη...» Αέναη; Όνομα ηρωίδας του Final Fantasy είναι αυτό;
Θέμα έκθεσης, μια ομιλία. Λατρεύω τις ομιλίες. Μου λένε ότι είμαι καλός ομιλητής. Χάρηκα λοιπόν. Διαβάζω παρακάτω: εκπρόσωπος σχολείου, παιδιά από περιοχή που επλήγη από φυσική καταστροφή. Ωραία, και; «...τι θα αναφέρατε για την ψυχική δύναμη που απαιτείται και τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει η Πολιτεία.»
Ωραία. Η κριτική ικανότητα του μαθητή εξετάζεται από το πως θα μπορέσει να αποδώσει σε ξύλινα ελληνικά τον πόνο του για τον συνάνθρωπο και το να γράψει ότι η πολιτεία πρέπει να δώσει λεφτά, εκπαίδευση και άλλα λεφτά. Αίσχος.
Παραδίδω την κόλλα στην 1,5 ώρα και βγαίνω έξω. Περνάω τον χώρο του σχολείου και πάω προς το Κολλεγιακό. Με βλέπει μια συμφοιτήτρια. Γράφεις; Ώ, ναι...
2 σχόλια:
Λίγα λόγια για τον Ε.Π. Παπανούτσο σε απάντηση των ως άνω χαρακτηρισμών για το έργο του. Όχι από δικά μου λόγια.
Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ 15%
Η κινητοποίηση του «15%» επιταχύνει τις εξελίξεις και η άνοδος στην εξουσία, το 1963, της Ένωσης Κέντρου με τον Γεώργιο Παπανδρέου σηματοδοτεί τη μεγάλη προσπάθεια για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, στην οποία πρωταγωνιστούν ο Ευάγγελος Παπανούτσος και ο Λουκής Ακρίτας, ενώ του υπουργείου Παιδείας ηγείται ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Και η εκπαιδευτική αυτή μεταρρύθμιση συναντά τη λυσσαλέα αντίδραση της συντηρητικής παράταξης, της ΕΡΕ. Η απριλιανή χούντα θέτει σε εφαρμογή σχέδιο για την εκμηδένιση των εκπαιδευτικών μέτρων ως «κομμουνιστικής εμπνεύσεως».
Στη Μεταπολίτευση και επί υπουργίας Γεωργίου Ράλλη, και πάλι με αρχιτέκτονα τον Ευάγγελο Παπανούτσο, αποτολμάται ριζική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, σε συνδυασμό με την καθιέρωση της δημοτικής σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και την προσαρμογή των σχολικών βιβλίων και των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στη νέα πραγματικότητα.
ΤΑ ΝΕΑ , 14/01/1999 , Σελ.: N14
Κωδικός άρθρου: A16339N142
ID: 16435
Του Γιάννη Σαλονικίδη, δασκάλου
«Αναφορά στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης»
(νεοελληνικός διαφωτισμός – 1985)
Το καλοκαίρι του 1946 ιδρύεται ο μορφωτικός σύλλογος «Αθήναιον» και στο πρόγραμμα της πρώτης περιόδου μαθημάτων βρίσκουμε ορισμένες μεγάλες προσωπικότητες, όπως τους: Θρ. Σταύρου, Ε. Παπανούτσο, Κ. Θ. Δημαρά, Λ. Πολίτη, Σ. Καραντινό, Μ. Χατζηδάκη, Μ. Β. Σακελλαρίου. Η ιδιωτική πρωτοβουλία προλαβαίνει και πάλι το δύσκαμπτο κρατικό μηχανισμό.
1951 – 1963
Την διετία 1951-52 έχουμε δύο νομοσχέδια για την εκπαίδευση. Το πρώτο ήταν έργο του Κ. Γεωργούλη, ο οποίος ήταν απ’ τα στελέχη της «συντηρητικής» παράταξης (αν και ξεκίνησε την σταδιοδρομία του σαν συνεργάτης της ομάδας των προοδευτικών στο περιοδικό «Παιδεία»). Το δεύτερο οφείλεται στον Ε. Παπανούτσο, από τους ηγέτες του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. Αυτό δεν υποβλήθηκε τελικά λόγω πολιτικών προβλημάτων.
1964 – 1973
Το 1964 έρχεται στην εξουσία η «Ένωσις Κέντρου» με αρχηγό και πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον του για την παιδεία αναλαμβάνοντας και το Υπουργείο Παιδείας. Παίρνει ως συνεργάτες του το λογοτέχνη Λουκή Ακρίτα (υφυπουργός Παιδείας) και τον Ε. Παπανούτσο (Γενικός Γραμματέας).
Η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου θα υποβάλει στη Βουλή τρία σχέδια νόμου: το 1964 το νομοσχέδιο «Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής (Στοιχειώδους και Μέσης) Εκπαιδεύσεως» (μετέπειτα Ν.Δ. 4379) [1] και το Μάιο του 1965 τα νομοσχέδια «Περί Τεχνικής Εκπαιδεύσεως» και «Περί ιδρύσεως Πανεπιστημίων».
Η εισηγητική έκθεση του Ν.Δ. 4379 θεωρεί ότι η παιδεία οφείλει να έχει «κατά βάσιν ουμανιστικόν χαρακτήρα» «προϋπόθεσιν και εγγύησιν δια την οικονομικήν ανάπτυξιν της χώρας και την πνευματικήν προκοπήν του Έθνους».
Στην εισηγητική έκθεση για την τεχνική εκπαίδευση τονίζεται ότι «η οικονομική πρόοδος της χώρας ευρίσκεται εις στενήν συνάρτησιν προς την ανάπτυξιν της επαγγελματικής, ιδία της τεχνικής εκπαιδεύσεως η οποία αποτελεί μιαν από τις βασικές της προϋποθέσεις».
Τέλος, στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου για τα πανεπιστήμια επισημαίνεται η ανάγκη για την απόκτηση επιστημόνων υψηλού επιπέδου γιατί «… ούτε η πνευματική, ούτε η οικονομική μας πρόοδος θα πραγματοποιηθεί με ταχύν ρυθμόν, εάν δεν αποκτήσωμεν περισσότερους και καλύτερους επιστήμονας».
Τα κύρια σημεία των τριών αυτών νομοσχεδίων είναι:
- Επέκταση της υποχρεωτικής φοίτησης ως το 15ο έτος.
- Κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων στα γυμνάσια.
- Ελεύθερη χρήση της δημοτικής γλώσσας στο σχολείο.
- Διδασκαλία αρχαίων κειμένων από μεταφράσεις.
- Καθιέρωση του ακαδημαϊκού απολυτηρίου (πανελλήνιες εξετάσεις, αντί για χωριστές εξετάσεις ανά σχολή).
- Επέκταση της εκπαίδευσης των δασκάλων στα τρία χρόνια.
- Ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
- Ίδρυση νέων πανεπιστημιακών μονάδων. [2]
Για την υλοποίηση όλων αυτών προβλεπόταν και σημαντική αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία – πάγιο αίτημα ετών.
Παρά τις καινοτομίες της η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις (από τη Φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, την Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων, την Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης κλπ.). [3]
Η κριτική εστιαζόταν στα παρακάτω:
- Η μεταρρύθμιση υπονομεύει τα θεμέλια του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού.
- Μελλοντικά τα αρχαία ελληνικά θα απομακρύνονταν απ’ το σχολείο, γιατί η αρχαία ελληνική κληρονομιά διδασκόταν τώρα σε νεοελληνικές μεταφράσεις.
- Επικρίθηκε η μείωση ή η κατάργηση των Λατινικών στο γυμνάσιο.
- Επικρίθηκε επίσης η εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας στο σχολείο.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΡΑΠΤΗ
Το Διδασκαλείο και η Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρουπόλεως
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΑΡΙΦΕΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΕΩΣ
“Στην Παιδαγωγική Ακαδημία γίνονταν δημόσια μαθήματα από όλους τους καθηγητές, ιδιαίτερα δε από τον Διευθυντή κ. Ευάγγελο Παπανούτσο.
“Μάγο του λόγου” χαρακτηρίζουν τον πρώτο Διευθυντή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας κ. Ευάγγελο Παπανούτσο οι περισσότεροι από κείνους που άκουσαν τα δημόσια εκείνα μαθήματά του.”
Τόμος 2, τεύχος 1, Μάιος του 2000
-----------------------------------
Ανθογαλίδου Θ., Ρηγοπούλου Δ.(2000):
Διδάσκοντας λογοτεχνία στο ενιαίο λύκειο της μεταρρύθμισης
Ποια είναι η θεσμική εκδοχή; Σύμφωνα με την Υ.Α. Γ2/2768/1999: άρθρο 2/ΙΙ «πληρότητα έχει η ερμηνευτική προσέγγιση ενός κειμένου, όταν αυτό εξετάζεται ως προς α) το θέμα, β) την τεχνική, γ) το είδος, δ) τις γραμματολογικές του συνιστώσες και ε) το ιδιαίτερο ιδεολογικό και κοινωνικό περιβάλλον που το παρήγαγε ή και όπου αυτό με οποιονδήποτε τρόπο επέδρασε» και επιπλέον οποιαδήποτε άλλη οργάνωση της ύλης, η παρουσίαση «ρευμάτων, σχολών, κινημάτων, γενεών κ.λ.π.». Η «ερμηνευτική μέθοδος» είναι στην πραγματικότητα η απουσία μεθόδου, μια εν πολλοίς επιστροφή στα παλιά γνώριμα μονοπάτια της φιλολογικής προσέγγισης, των λογοτεχνικών σχολών και των καλολογικών στοιχείων («εκφραστικά μέσα» ονομάζονται τώρα) με έναν αέρα μοντερνισμού, που εξαντλείται στην ορολογία: Όλες οι διατυπώσεις χαρακτηρίζονται από μια ενθουσιώδη ρητορεία, που ταυτίζουν σε τελευταία ανάλυση την ερμηνεία με την εξήγηση. Θα αρκεστούμε στον Παπανούτσο, για την κριτική αυτών των διατυπώσεων, διότι φαίνεται ότι εξακολουθεί να είναι πηγή έμπνευσης για πολλούς από τους συντελεστές της μεταρρύθμισης θα ήταν άλλωστε ανάρμοστη υπερβολή να ξανοιχτούμε σε πελάγη θεωρίας, για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το θεωρητικό κενό των επίσημων οδηγιών.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη διάκριση του Παπανούτσου «ερμηνεία είναι η αναζήτηση του βαθύτερου νοήματος των συμβόλων, που κλείνει και εκφράζει με το δικό του τρόπο ένα καλλιτέχνημα· η σύλληψη του περιεχομένου και της μορφής του με σκοπό να το αφομοιώσουμε μέσα στην αισθητική μας εμπειρία και να δεχτούμε τη συγκίνησή του. Εξήγηση είναι η ένταξη του έργου της Τέχνης ως φαινομένου της ιστορίας του πνεύματος μέσα στα φυσικά και κοινωνικά πλαίσια του τόπου και του καιρού που μέσα τους είδε το φως· η συσχέτισή του με τους γεωγραφικούς, ψυχοφυσιολογικούς, οικονομικοπολιτικούς κ.ά. όρους της ζωής του τεχνίτη και του κοινού για το οποίο εκείνος το προόριζε· η κατανόησή του μέσ’ από ολόκληρο τον κύκλο των προϊόντων του υλικού και του πνευματικού πολιτισμού, όπου έχει και αυτό τη θέση του – με δύο λέξεις η ιστορική δικαίωσή του.» (Παπανούτσος, 1969: 376 –377). Η ερμηνεία δηλαδή, κατά τον Παπανούτσο, είναι η εκλογίκευση της αισθητικής εμπειρίας (με την ανάλυση της μορφής και του περιεχομένου), μια εκλογίκευση μάλιστα που προηγείται της αισθητικής συγκίνησης. Η εξήγηση είναι ό,τι θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ως κοινωνιολογία και ιστορία της λογοτεχνίας. Η άποψή του για την ερμηνεία δεν ξεπερνάει τις απόψεις των συμβολιστών, η άποψή του για την εξήγηση αναπαράγει τις θεωρητικές κατευθύνσεις των φιλολογικών προσεγγίσεων· παρόλα αυτά ο Παπανούτσος εκφράζει τουλάχιστον σ’ αυτή τη διάκριση της ερμηνείας από την εξήγηση ένα αυτόνομο ενδιαφέρον για το λογοτεχνικό κείμενο ως τέτοιο.
Η «ερμηνευτική μέθοδος» θα έπρεπε να αναπτύξει αυτό ακριβώς το ενδιαφέρον, το ενδιαφέρον για το κείμενο· γιατί - πέρα από τη θεωρητική ανταπόκριση σ’ αυτό που θέλει να είναι η «ερμηνευτική» - θα ήταν μια πραγματική καινοτομία στη διδασκαλία της «λογοτεχνίας». Στα επίσημα κείμενα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας, το κείμενο συνθλίβεται κάτω από την εξήγηση, την «ιστορική δικαίωση» του έργου, μια δικαίωση άλλωστε αυθαίρετη, καθώς δε στηρίζεται σε κάποια εκπεφρασμένα κριτήρια. Ένα παράδειγμα θα μας δείξει αυτή την έκπτωση της «ερμηνευτικής μεθόδου». Τα τεύχη του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας για την αξιολόγηση του μαθήματος περιλαμβάνουν παραδείγματα ερωτήσεων και εργασιών για την τάξη και το σπίτι, καθώς και «παραδείγματα κριτηρίων αξιολόγησης», στην πραγματικότητα ενδεικτικές ερωτήσεις, που μπορούν να συμπεριληφθούν σε τεστ και διαγωνίσματα. Οι ερωτήσεις αφορούν:
«εξωκειμενικές γνώσεις, οι οποίες όμως προκύπτουν μέσα από το ίδιο το εξεταζόμενο κείμενο» (ΥΠΕΠΘ. ΚΕΕ, 1999: 7), πρόκειται, όπως εξηγείται παρακάτω, για ερωτήσεις που αφορούν το συγγραφέα, το λογοτεχνικό του περιβάλλον, τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Μια πρώτη δυσκολία που θα αντιμετώπιζε ο φιλόλογος θα ήταν πώς να εξορύξει μέσα από το ίδιο το κείμενο «εξωκειμενικές γνώσεις». Μια δυσκολία, όμως, μάλλον επιφανειακή, καθώς η μοντέρνα ορολογία δε συνοδεύεται καθόλου και από το θεωρητικό της περιεχόμενο. Η εμμονή στο κείμενο αναιρείται αμέσως παρακάτω, γιατί είναι προφανές ότι οι απαντήσεις για το συγγραφέα, το λογοτεχνικό και ιστορικό του περιβάλλον θα αναζητηθούν σε κάποια ιστορία της λογοτεχνίας και στη βιογραφία του. Η «ερμηνεία», λοιπόν του κειμένου εξαντλείται στην «εξήγησή» του, η εμμονή στο κείμενο μετατρέπεται σε αναζήτηση των περί το κείμενο, με τον πιο παραδοσιακό μάλιστα τρόπο. Ποιες είναι οι υπόλοιπες προσεγγίσεις του κειμένου, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Κέντρου Εκπαιδευτικών Ερευνών;
Θα πρέπει να αναλυθεί η δομή, η υφολογία και η τεχνοτροπία του κειμένου.
Θα πρέπει η διδασκαλία να οδηγήσει στην κατανόηση και στην κριτική του κειμένου.
Η «τεχνοτροπία» παραπέμπει στις λογοτεχνικές σχολές και λογοτεχνικές γενιές, κατηγοριοποιήσεις ύποπτες στις σύγχρονες λογοτεχνικές θεωρίες., όσο για την «κατανόηση» και την «κριτική», οι όροι παραπέμπουν σχεδόν αυτολεξεί σε ό,τι, κατά τον Παπανούτσο, συνιστά την «εξήγηση» του κειμένου. Τι μας μένει, λοιπόν, από την εμμονή της ερμηνευτικής μεθόδου στο κείμενο; Η «δομή» και η «υφολογία» του έργου· εδώ ο φιλόλογος είναι τελείως άοπλος. Η ερμηνευτική μέθοδος τον εγκαταλείπει στο πέλαγος των λογοτεχνικών θεωριών. Μόνο όμως τον υποψιασμένο φιλόλογο, αυτόν που γνωρίζει λίγο πολύ την κοσμογονία των θεωρητικών εξελίξεων σ’ αυτό τον τομέα.
Είναι προφανές ότι αυτή η κάπως σχολαστική ανάλυσή μας στοχεύει σε πιο ουσιαστικά ζητήματα. Κάτω από τη νεφελώδη ορολογία δεν ανακαλύπτουμε μόνο την απουσία μεθόδου, ανακαλύπτουμε ότι οι νέες προτάσεις για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας δεν έχουν κάνει βήμα από τη σχολική μας παράδοση και από το λειτουργικό αυταρχισμό αυτής της παράδοσης. Μια παράδοση που ασχολείται σταθερά με τη λογοτεχνία, ως ενός τελειωμένου και α-χρονικού σώματος κειμένων, απόρροια της λογοτεχνικής φύσης κάποιων ιδιοφυών ατόμων, που εξέφρασαν τα αιώνια ανθρωπιστικά ιδεώδη. Μια παράδοση, δηλαδή, που συμπεριλαμβάνει ό,τι η σύγχρονη θεωρία έχει βαθύτατα αμφισβητήσει και ανατρέψει.
Τι άλλο μπορούμε να πούμε για τον εμπνευστή και στυλοβάτη της Μεταρρύθμισης?
Η ανάλυσή μου για τον Ε.Π. Παπανούτσο βασίζεται καθαρά στην εμπειρία μου ως μαθητή του Λυκείου ο οποίος είδε το όνομά του να κοσμεί το μισό βιβλίο της έκθεσης χωρίς καμία απολύτως παράθεση του έργου του - και σίγουρα η σχέση του μέσου μαθητή με τον μεταρρυθμιστή είναι η σχέση που απαθανατίζει ο Λόρδος Black Adder στην σκηνή που γρονθοκοπεί τον Σαίξπηρ στην ομώνυμη σειρά (επεισόδιο Back & Forth).
Δημοσίευση σχολίου