Ενώ η μισή Αθήνα γιόρταζε σε ακριβά εστιατόρια την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και η άλλη μισή ήταν ανάμεσα σε μπυραρίες με μπακουροπαρέες ή τον καναπέ βλέποντας τη ζωντανή απόδειξη ότι αυτή οι μεγάλες μας ομάδες δικαιούνται να παίζουν άλλον έναν μήνα στην Ευρώπη (τον Ιούλιο), εγώ βρέθηκα σε ένα καφέ του κέντρου όπου έπρεπε να μιλήσω για το αν υπάρχουν όρια στο κατά πόσο ο καλλιτέχνης πρέπει να λογοκριθεί.
Πριν ξεκινήσει η σεμνή τελετή έπεσα και πάνω σε γνωστότατο καθηγητή της Φιλοσοφικής ο οποίος αναγκάστηκε να μετατρέψει την καφετέρια σε αίθουσα εξετάσεων για τους μεταπτυχιακούς του φοιτητές. Και χτες το βράδυ καθηγήτρια της ίδιας σχολής μου έλεγε ότι δεν την αφήνουν να πάει στο γραφείο της. Φέυγοντας δε από εκεί, διαπίστωσα ότι στο Πολυτεχνείο η κατάληψη έχει περάσει στο στάδιο της υποστήριξης πανανθρώπινων αξιών όπως η νομιμοποίηση όλων των μεταναστών (όταν έρθει κανένα καραβάνι με μηχανικούς από την Ινδία, τότε να σας δω όλους – εδώ δεν θέλετε να νομιμοποιηθούν οι πτυχιούχοι Έλληνες...)
Στην συζήτηση λοιπόν που ακολούθησε της σύντομης παρέμβασής μου διαπίστωσα ότι αρκετοί νεοέλληνες φιλόσοφοι (κατά πτυχίο) βρίσκονται κάπου ανάμεσα στο πουθενά και το αντίο, όπως θα έλεγε και ο Κλιντ. Ντροπή θα μου πείτε, επιστήμονες άνθρωποι και τα λοιπά. Πρώτα απ’όλα, το γεγονός ότι μέμφονται όποιον δεν αναζητάει τη μία και μοναδική αλήθεια και περιορίζεται στο να πείσει τους ανθρώπους. Μα με αυτούς ζεις, αυτοί πρέπει να συμφωνούν μαζί σου για να πας μπροστά. Όχι. Το τραπέζι μπροστά σου δεν είναι τραπέζι, είναι μια ιδέα. Και το κεφάλι τους επίσης. Αν το τραπέζι όμως έρθει με δύναμη πάνω στο κεφάλι, στο χωριό μου αυτή η μάχη των ιδεών οδηγάει σε καρούμπαλο.
Ατάκες του τύπου «ο Καντ όρισε την τέχνη ως κάτι που δεν έχει κανέναν απολύτως σκοπό.» Ο Σόλιντ πρέπει να είναι ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης που ανέδειξε ποτέ το Βέλγιο, εκτός αν βρήκε κάποιος σκοπό στο σύστημα του Ολυμπιακού φέτος στην Ευρώπη. Βέβαια, από χθες προσπαθώ να σκεφτώ έστω και ένα άσκοπο κομμάτι τέχνης. Ίσως το έργο της Κικής Δημουλά. Ή αυτό το blog. Ναι, είμαι καλλιτέχνης. Σύμφωνα λοιπόν με τον άνθρωπο που προέβη στην δήλωση αυτή, η συζήτηση ήταν άσκοπη επειδή δεν προσδιορίσαμε την τέχνη κατά Καντ. Όπως προφανώς κάνει και όλος ο υπόλοιπος κόσμος εκτός από εμένα τον αδαή που έμαθα ότι τέχνη είναι από το έργο «Πήδημα» στο μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Κηφισιά (ένα Lada διαλυμένο που αιωρείται) μέχρι την Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό.
Το σοκ όμως δεν ήταν εκεί. Ούτε καν στον τύπο που άρχισε την φιλοσοφική ανάλυση του τι είναι παιχνίδι. Το σοκ ήρθε όταν ένας σεβάσμιος κύριος ανήγγειλε με πάθος ότι το Ισλάμ έχει ως μέσο του την βία και ότι τον προσβάλλει μόνο και μόνο η ύπαρξη της θρησκείας. Κοίταζα με αγωνία τους υπόλοιπους. Κανείς δεν διαφώνησε, έστω και χλιαρά, με τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Ούτε και εγώ – παραήμουν αποσβολωμένος για την περίσταση.
Έχοντας διασφαλίσει μέσα στο μυαλό μου την εξαφάνιση της πιθανότητας να γίνω ποτέ φιλόσοφος, σκεφτόμουν την ατάκα που χρησιμοποίησα στην αρχή. Φιλόσοφος είναι αυτός που θέτει το προφανές σε όρους του δυσνόητου. Η φράση ειπώθηκε για τους οικονομολόγους αλλά δεν είναι κατ’ανάγκη προφανή αυτά που λένε – απλά η επιστήμη τους βασίζεται στην μεγάλη παράγραφο που προηγείται κάθε έρευνας και αναφέρει τη λέξη «έστω» ακολουθούμενη από μια σειρά από πράγματα που δεν πρόκειται να συμβούν ποτέ (π.χ., να κλείσεις την αγορά μέσα σε μια γυάλα και να μην βρέξει, να μην αρρωστήσει κανένας εργαζόμενος, να μην κάνουν μια πορεία οι φοιτητές στην Κατεχάκη και να μην πέσει η ιδέα ενός τραπεζιού πάνω στην ιδέα του κεφαλιού σου.)
Αυτή η μεγάλη αλήθεια που ψάχνουν δεν θα βρεθεί ποτέ. Γιατί οι περισσότεροι δεν πολυασχολούνται με το να εφαρμόσουν τη σκέψη τους, ποιοτική ή μη, σε όρους της πραγματικότητας. Αν είπε ο Καντ μια πατάτα προ αιώνων, δεν πάει να πει ότι είναι και σωστή. Αν οι φιλόσοφοι δεν ασχοληθούν με το πώς η σκέψη τους μπορεί να κάνει καλύτερη την καθημερινότητα τότε δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια παρέα αρχαιολάγνων που δεν έχουν επαφή με τον έξω κόσμο. Γι’αυτό παραδέχομαι τον Πελεγρίνη και τα «Σφηνάκια» του.
Δεν εξηγείται αλλιώς η μομφή στην συζήτηση για την ελευθερία της έκφρασης στο παραπάνω θέμα. Δεν εξέτασα, λέει, την τέχνη ως τέχνη. Η οποία ήταν για άλλους αυτό που είπε ο Καντ, για κάποιους άλλους ήταν το διαχρονικό. Δεν χρειάζεται ο Νταλί για να βρεις ψωμί για συζήτηση, ένας Δανός που έχω ξεχάσει ήδη το όνομά του κατάφερε να κάψει μια ντουζίνα πρεσβείες. Ο Τζίμης Πανούσης έχει ένα αφοσιωμένο κοινό θρησκόληπτων κάθε σεζόν έξω από το μαγαζί του με πλακάτ. Ο Μίμης Ανδρουλάκης ζέστανε τους άπορους της Θεσσαλονίκης με τα φλεγόμενα βιβλία του. Κανείς από τους τρεις (με εξαίρεση ίσως τον Πανούση) δεν θα περάσει στη σφαίρα του διαχρονικού. Οι τάξεις του 2307 δύσκολα θα αναφέρονται σε όλους αυτούς που σήμερα, λόγω της αυξημένης κινητικότητας των μηνυμάτων (ωχ, κόλλησα) βρίσκονται από τη μία στιγμή στην άλλη στο επίκεντρο ενός ολόκληρου πλανήτη.
Αλλά και πάλι. Ούτε καν ο Ντα Βίντσι μπορεί να θεωρηθεί καλλιτέχνης – πληρωνόταν για αυτό που έκανε. Ά ρε Καντ, νόμιζα ότι η χειρότερη γκάφα σου ήταν το πάθος σου για την θανατική ποινή. Και το όνομά σου που με έκανε πάντα να γελάω όταν το άκουγα στα Αγγλικά, όταν προσέθετα νοερά το that μπροστά στο επίθετό σου...
Υ.Γ. Έχει και πολύ γέλιο όταν μιλάνε για την εκκλησία. «Κάθε Χριστιανός θα προσβαλλόταν αν του έλεγες ότι 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν συμφωνούν ότι ο Χριστός ήταν Θεός.» Λες και εσύ που το παίζεις υπεράνω θρησκειών δεν θα φωνάξεις «Παναγία μου» όταν βρεθεί κάποιος με ένα πιστόλι (συγνώμη, την ιδέα του) στον κρόταφό σου. Λες και εγώ που πέφτω μέσα στον ορισμό του Χριστιανού με την γενικότερη ιδέα θα πάρω τα όπλα επειδή μου είπες ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι. Η μάνα μου ήδη ετοιμάζει την αυτοκτονία της επειδή έκανα το τραγικό λάθος να της πω τι σήμαινε αυτό το σύμβολο στη σημαία του Ισραήλ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου